กระวาน

ชื่อ : กระวาน

ชื่อสามัญ : Best cardamom, Camphor, Clustered cardamom, Siam cardamom

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Amomum verum Blackw.

ชื่อวงศ์ : ZINGIBERACEAE

ชื่อท้องถิ่น : ปล้าก้อ (ปัตตานี), กระวานขาว (ภาคกลาง, ภาคตะวันออก), มะอี้ (ภาคเหนือ), ข่าโคก ข่าโค่ม หมากเนิ้ง (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ),
กระวานไทย, กระวานดำ, กระวานแดง, กระวานจันทร์, กระวานโพธิสัตว์

ลักษณะ

ต้นกระวานจัดเป็นไม้ล้มลุกมีเหง้า มีความสูงประมาณ 2 เมตร โดยมีกาบใบหุ้มซ้อนกันทำให้ดูคล้ายลำต้น โดยต้นกระวานมักขึ้นในที่ร่มหรือใต้ร่มไม้ที่มีความชื้นสูง
หรือในที่ที่มีฝนตกชุกและอยู่สูงจากระดับน้ำทะเลอย่างน้อย 800 ฟุตขึ้นไป โดยมักจะพบขึ้นทั่วไปตามไหล่เขาในบริเวณป่าดงดิบ

ใบกระวานใบเป็นใบเดี่ยว ลักษณะของใบแคบและยาว เป็นรูปขอบขนาน มีความยาวประมาณ 15-25 เซนติเมตร ปลายใบแหลม

ดอกกระวานออกดอกเป็นช่อ ช่อดอกออกมาจากเหง้า ชูขึ้นขึ้นมาเหนือพื้นดิน เรียงสลับซ้อนกันตลอดช่อ ในซอกใบประดับจะมีดอกประมาณ 1-3 ดอก ปลายกลีบเลี้ยงมีหยัก 3 หยัก กลีบดอกมีสีเหลือง
เป็นหลอดแคบ เกสรตัวผู้เป็นแบบไม่สมบูรณ์เพศ แปรสภาพเป็นกลีบขนาดใหญ่สีขาว มีแถบสีเหลืองอยู่ตรงกลาง

ผลกระวานหรือ ลูกกระวาน ผลมีลักษณะค่อนข้างกลม ติดเป็นพวงราว 10-20 ผล ผลมีสีขาวนวล เปลือกผิวเกลี้ยง มองเห็นเป็นพู มี 3 พู ผลอ่อนมีขน ผิวเปลือกมีริ้วตามยาว เรียงตัวจากฐานไปสู่ยอด
ผลมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 10 มิลลิเมตรและยาวประมาณ 6-15 มิลลิเมตร ทั้งหัวและท้ายผลมีจุก ผลจะร่วงไปเมื่อแก่ ผลแก่จะแตก มีเมล็ดอยู่ภายในจำนวนมาก แบ่งเป็น 3 กลุ่ม
มีเมล็ดกลุ่มละประมาณ 12-18 เมล็ด เมล็ดกระวานเมล็ดอ่อนมีสีขาวและมีเยื่อหุ้ม เมื่อแก่แล้วจะเปลี่ยนเป็นสีดำหรือสีน้ำตาลไหม้ โดยทั้งผลและเมล็ดจะมีกลิ่นหอมเฉพาะตัว คล้ายกับกลิ่นของการบูร มีรสเผ็ดและเย็น

ประโยชน์

1. ช่วยบำรุงธาตุในร่างกาย (ผลแก่, ใบ, เปลือก, เมล็ด)
2. ช่วยแก้ธาตุพิการ (เมล็ด)แก้ธาตุไม่ปกติ (ผลแก่)
3. ช่วยบำรุงกำลัง (ผลแก่, ใบ)
4. ช่วยทำให้เจริญอาหาร (ผลแก่)แก้อาการเบื่ออาหาร (ผลแก่)
5. ช่วยบำรุงโลหิตในร่างกาย (กระพี้)
6. ช่วยขับโลหิต (ผลแก่)[1],[2] ช่วยฟอกโลหิต แก้โลหิตเน่าเสีย (ราก)ช่วยรักษาโรคโลหิตเป็นพิษ (แก่น)
7. ช่วยแก้เสมหะให้ปิดธาตุ (ราก)แก้ลมเสมหะให้ปิดธาตุ (ผลแก่, ใบ)
8. ช่วยขับเสมหะ (ใบ, เปลือก, เมล็ด)
9. แก้อาการสะอึก (ผลแก่)
10. ช่วยแก้อาการคลื่นไส้ อาเจียน (ผลแก่)
11. ช่วยแก้ลม (ผล, ใบ, ราก)
12. ช่วยแก้ลมในอกให้ปิดธาตุ (ผลแก่)
13. ช่วยแก้ลมสันนิบาต สันนิบาตลูกนก (ผลแก่, ใบ)
14. ช่วยแก้พิษร้าย (แก่น)
15. ช่วยแก้อาการผอมเหลือง (เปลือก)
16. ช่วยรักษาโรครำมะนาด (ผลแก่, ใบ, ราก)
17. ช่วยแก้ไข้ (เปลือก)
18. ช่วยแก้ไข้เพื่อลม (ใบ)
19. ช่วยแก้ไข้อันเป็นอชินโรคและอชินธาตุ (เปลือก)
20. ช่วยแก้ไข้อันง่วงเหงา (ใบ, เปลือก)
21. แก้ไข้เซื่องซึม (ใบ)
22. ช่วยแก้อาการปวดท้อง (เมล็ด)
23. แก้ลมจุกเสียดแน่นเฟ้อ ท้องอืด ท้องเฟ้อ ด้วยการใช้ผลกระวานแก่จัดประมาณ 6-10 ผล นำมาตากแห้งแล้วบดเป็นผง ใช้รับประทานครั้งละ 1-3 ช้อนชา ต้มกับน้ำ 1 ถ้วยแก้ว แล้วเคี่ยวจนเหลือครึ่งถ้วยแก้ว
    และนำมาใช้รับประทานเพียงครั้งเดียว (ผลแก่, ใบ)
24. แก้ลมในลำไส้ (ผลแก่)ช่วยขับผายลมในลำไส้ (เมล็ด, ใบ) มีฤทธิ์ในการขับลม (Carminative) ด้วยการใช้ผลกระวานแก่จัดประมาณ 6-10 ผล นำมาตากแห้งแล้วบดเป็นผง ใช้รับประทานครั้งละ 1-3 ช้อนชา
    แล้วต้มกับน้ำ 1 ถ้วยแก้ว แล้วเคี่ยวจนเหลือครึ่งถ้วยแก้ว และนำมาใช้รับประทานเพียงครั้งเดียว (ผลแก่)
25. ผลกระวานใช้ผสมกับสมุนไพรที่มีฤทธิ์เป็นยาถ่าย เช่น มะขามแขก เพื่อใช้บรรเทาอาการไซ้ท้องหรืออาการคลื่นไส้อาเจียน (ผลแก่, เมล็ด)
26. ช่วยแก้อุจจาระพิการ (เมล็ด)
27. ช่วยแก้อัมพาต (ผลแก่)
28. ช่วยขับพยาธิในเนื้อให้ออกทางผิวหนัง (หัวและหน่อ)
29. ช่วยรักษาโรคผิวหนัง (กระพี้, เปลือก)
30. ผลแก่มีรสเผ็ดร้อนและมีกลิ่นหอม ประกอบไปด้วยน้ำมันหอมระเหย (Essential oil) 5-9% มีฤทธิ์ในการยับยั้งการเจริญของเชื้อแบคทีเรียบางชนิด (ผลแก่)
31. ใช้เป็นส่วนประกอบในพิกัดยาไทย ได้แก่ ตำรับยา “พิกัดตรีธาตุ” ซึ่งประกอบไปด้วย กระวาน ดอกจันทน์ และอบเชย เป็นตำรับยาที่มีสรรพคุณช่วยแก้ธาตุพิการ แก้ไข้ แก้ลม แก้เสมหะ และยังจัดอยู่ในตำรับยา
    “พิกัดตรีทุราวสา” อันประกอบไปด้วย ผลกระวาน ผลราชดัด ผลโหระพาเทศ ซึ่งเป็นตำรับยาที่มีสรรพคุณช่วยแก้ลม แก้เสมหะ แก้พิษตานซาง และช่วยบำรุงน้ำดี

แหล่งอ้างอิง

medthai.com/กระวานไทย/