ผักเป็ดแดง

ชื่อ : ผักเป็ดแดง

ชื่อสามัญ : Calico plant

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Alternanthera bettzickiana (Regel) G.Nicholson

ชื่อวงศ์ : AMARANTHACEAE

ชื่อท้องถิ่น : ผักเป็ดฝรั่ง ผักโหมแดง (ภาคเหนือ), พรมมิแดง (ภาคกลาง), หยเฉ่า หยินซิวเจี้ยน (จีนกลาง), ปากเป็ด

ลักษณะ

ต้นผักเป็ดแดงจัดเป็นไม้ล้มลุก มีอายุหลายปี ลำต้นตั้งตรง มีความสูงได้ประมาณ 10-20 เซนติเมตร หรือสูงกว่า แตกกิ่งก้านหนาแน่น ลำต้นเป็นร่องตามยาว ลำต้นหักง่ายคล้ายกับลำต้นที่อวบน้ำเล็กน้อย
ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการปักชำกิ่ง เป็นพรรณไม้ที่มีถิ่นกำเนิดในอเมริกาใต้และเม็กซิโก ต่อมาได้รับความนิยมปลูกกันอย่างแพร่หลายกระจายไปทั่วโลก ในประเทศไทยถูกนำเข้ามาขยายพันธุ์ปลูกประดับนานแล้ว
แต่ไม่ได้รับความสนใจเท่าที่ควร เนื่องจากไม่ทราบว่าเป็นไม้ประดับประเภทไหน

ใบผักเป็ดแดงใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้าม ลักษณะของใบเป็นรูปข้าวหลามตัดถึงรูปใบหอกกลับ รูปไข่ หรือรูปรี ปลายใบแหลม โคนใบป้านหรือสอบ ส่วนขอบใบมักห่อม้วนขึ้นด้านบนหรือเป็นคลื่น ๆ
ใบมีขนาดกว้างประมาณ 5-1.5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 1-5 เซนติเมตร แผ่นใบมีหลายสี เช่น สีแดง สีแดงปนเขียว สีม่วงอมชมพู สีเหลือง สีเขียวมีด่างขาว เส้นใบเป็นสีน้ำตาลหรือสีแดงคล้ำ
ก้านใบยาวประมาณ 1-3 เซนติเมตร มีขนละเอียด

ดอกผักเป็ดแดงออกดอกเป็นช่อกระจุกแน่นรูปทรงกลมหรือรูปขอบขนาน โดยจะออกบริเวณซอกใบหรือปลายกิ่ง กลีบรวมมี 5 กลีบ เป็นสีขาว ผลผักเป็ดแดงผลแห้งไม่แตก เมล็ดเป็นสีน้ำตาลมีลักษณะคล้ายรูปโล่

ประโยชน์

1. ทั้งต้นมีรสขื่นเอียน มีสรรพคุณฟอกและบำรุงโลหิต (ต้น, ทั้งต้น)
2. ใช้เป็นยาดับพิษโลหิต (ต้น, ทั้งต้น)
3. ช่วยแก้เส้นเลือดอุดตัน (ทั้งต้น)
4. ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด (ใบ)
5. ทั้งต้นมีสรรพคุณในการขับพิษร้อนถอนพิษไข้ ช่วยทำให้เลือดเย็น (ทั้งต้น)
6. ในประเทศศรีลังกาจะใช้ต้นนำมาต้มกินเป็นยาแก้ไข้ (ต้น)
7. ใช้เป็นยาระบายอ่อน ๆ (ต้น, ทั้งต้น)
8. ช่วยแก้ระดูพิการเป็นลิ่ม เป็นก้อนดำเหม็นของสตรี แก้ประจำเดือนขัดข้อง ช่วยฟอกโลหิตประจำเดือน (ต้น)
9. ทั้งต้นใช้ตำพอกรักษาแผล (ทั้งต้น)
10. ใช้เป็นยาห้ามเลือด (ทั้งต้น)
11. ช่วยแก้อาการปวดเมื่อย (ทั้งต้น) แก้ปวดเมื่อยบั้นเอวและท้องน้อย (ต้น)
12. นอกจากนี้ยังมีข้อมูลอื่น ๆ ที่ระบุสรรพคุณนอกเหนือจากที่กล่าวมาว่า ต้นมีสรรพคุณช่วยรักษาโรคเกี่ยวกับลำไส้ แก้บิด แก้ท้องร่วง แก้ไข้ แก้พิษงูกัด กระตุ้นการไหลของน้ำดี ส่วนใบใช้เป็นยาแก้พิษที่ถูกงูกัด
    และรากใช้เป็นยาระบาย แก้ประจำเดือนมาไม่ปกติ ใช้ปรุงเป็นยาฟอกโลหิต (ข้อมูลปลายทางยังขาดแหล่งอ้างอิง)
13. นประเทศศรีลังกาจะใช้ผักเป็ดเป็นอาหารบำรุงของแม่ลูกอ่อน เป็นผักที่ช่วยขับน้ำนม บ้างว่านำมาใช้ปรุงเป็นอาหารได้ ทั้งการนำมาชุบแป้งทอดให้กรอบหรือนำมาใส่แกงเหมือนผักชนิดอื่น ๆ
    หรือใช้เป็นอาหารสัตว์ได้ดี เพราะมีคุณค่าทางอาหารสูงและย่อยง่าย
14. ใช้ปลูกเป็นไม้ประดับได้ดี เพราะมีสีสวย ปลูกง่าย ทนทาน เจริญเติบโตเร็ว สามารถปลูกทั่วไปได้

แหล่งอ้างอิง

medthai.com/ผักเป็ดแดง/